Alimenty na rzecz rodzica – kiedy można żądać alimentów od dorosłego dziecka?
Rodzic może żądać alimentów od dorosłego dziecka tylko wtedy, gdy znajduje się w niedostatku. Oznacza to, że rodzic nie jest w stanie własnymi siłami samodzielnie zaspokoić swoich usprawiedliwionych, podstawowych potrzeb. Jednak obowiązek alimentacyjny nie powstanie wobec rodzica, który z własnej winy pozostaje w niedostatku.
Bez winy jest rodzic, który np. ze względów zdrowotnych nie może podjąć pracy zarobkowej, podjęte przez niego leczenie nie przynosi rezultatów, ubiegał się – jednak bezskutecznie – o świadczenie z ZUS.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy daje możliwość uchylenia się przez zobowiązanego (dorosłe dziecko) względem uprawnionego (rodzica) od świadczeń alimentacyjnych z powołaniem się na sprzeczność żądania z zasadami współżycia społecznego.
Brak jest katalogu zasad współżycia społecznego. W konkretnym stanie faktycznym Sąd będzie badał, czy za zasadny należy uznać podniesiony przez zobowiązanego zarzut nadużycia prawa.
Alimenty na rodzica – kiedy można podnieść zarzut nadużycia prawa?
Przyjmuje się, że żądanie uprawnionego nie zasługuje na ochronę w razie:
- szczególnie naganne zachowanie się uprawnionego względem zobowiązanego,
- zawinione, lekceważące zachowanie uprawnionego uniemożliwiające utrzymanie się własnymi siłami.
Jaki charakter powinny mieć naganne zachowania uprawnionego? Szczególnie rażący, wręcz drastyczny, budzący powszechną dezaprobatę. Można powoływać się na zawinione zachowanie osoby uprawnionej, które krzywdziło osobę zobowiązaną, np. na niewywiązywanie się przez rodzica ze swych rodzicielskich obowiązków poprzez nieutrzymywanie kontaktów z dzieckiem, niepłacenie alimentów na rzecz dziecka czy unikanie zatrudnienia.
Alimenty na rodzica – orzecznictwo
W świetle orzecznictwa, nieodpowiednie traktowanie przez ojca dzieci, niełożenie na ich utrzymanie, gdy były małoletnie oraz gdy były już pełnoletnie, ale jeszcze uczyły się, a ponadto znęcanie się nad nimi, stanowi podstawę do uznania, że zasądzenie od dzieci na rzecz ojca alimentów byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Podstawy takiej natomiast nie stanowi sytuacja powstała w wyniku konfliktu między prawem wyboru własnej drogi życia przez dziecko będące osobą pełnoletnią a rodzicielską troską o jej przyszłość w połączeniu z emocjami, nieustępliwością i brakiem umiejętności wzajemnego zrozumienia i kompromisu. Nie można również rozumieć omawianego instrumentu jako odpłaty za naganne zachowanie się uprawnionego.
