Co należy zrobić, jeżeli – na skutek błędu organu rentowego – wniosek o rentę złożyliśmy po terminie, w którym złożenie tego wniosku było możliwe i zasadne, skutkiem czego renta z tytułu niezdolności do pracy została przyznana przez ZUS dopiero od miesiąca zgłoszenia wniosku?
W takiej sytuacji od decyzji ZUS w sprawie renty należy napisać odwołanie do sądu pracy, powołując się na błąd ZUS. W świetle art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenia wypłaca się, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.
Stosownie jednak do art. 133 tej ustawy, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż: 1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, 2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.
Renta za okres wsteczny – Pan X, w związku z chorobą, przebywał przez 182 dni na zasiłku chorobowym.
Po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego, złożył wniosek o świadczenie rehabilitacyjne. ZUS przyznał mu prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 90 dni. Miesiąc przed upływem tego okresu Pan X udał się do ZUS, chcąc złożyć – wobec braku poprawy jego stanu zdrowia – wniosek na podstawie którego przyznawana jest renta, jednak pracownik ZUS poinformował go, że musi on złożyć kolejny wniosek o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego i dopiero po upływie całego okresu, na który może być przyznane to świadczenie, ma prawo złożyć wniosek o rentę. Nie może natomiast tego zrobić od razu.
Pan X złożył zatem wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy okres. Został zbadany przez lekarza orzecznika ZUS, który nie stwierdził niezdolności do pracy. Na skutek sprzeciwu Pana X badała również komisja lekarska ZUS. Również ona przyjęła odzyskanie przez Pana X zdolności do pracy. W związku z tym, ZUS decyzją odmówił mu prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Od tej decyzji Pan X złożył odwołanie do sądu.
W postępowaniu sądowym, wywołanym odwołaniem, zostało wykazane w drodze opinii biegłych sądowych lekarzy, że stanowisko ZUS było błędne, jako że Pan X nie odzyskał zdolności do pracy, przy czym jego stan zdrowia nie rokował też odzyskania zdolności do podjęcia zatrudnienia w swoim zawodzie, czyniąc go częściowo niezdolnym do pracy na stałe. Powyższe stanowisko biegłych legło u podstaw postanowienia Sądu umarzającego z tego właśnie względu postępowanie w sprawie o świadczenie rehabilitacyjne i przekazującemu sprawę o rentę ZUS jako rzeczowo właściwego. Stąd Pan X dopiero wówczas powziął wiadomość o możliwości ubiegania się o rentę, co skutkowało złożeniem wniosku rentowego dopiero po uzyskaniu orzeczenia Sądu.
Renta została mu przez ZUS przyznana, jednak dopiero od miesiąca złożenia wniosku, a nie od miesiąca, w którym złożył – negatywnie rozpatrzony – wniosek o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy okres. Oznacza to, że Pan X pozostawał przez ponad rok bez środków do życia.
Renta za okres wsteczny – od decyzji ZUS w sprawie renty Pan X powinien złożyć odwołanie do Sądu pracy.
Należy w nim wskazać, że w postępowaniu rentowym wystąpił błąd organu rentowego (tj. błąd orzeczniczy gremiów, za które ZUS ponosi odpowiedzialność) w ocenie stanu zdrowia Pana X. W świetle zaś przepisów tak rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 lutego 2004 r. w sprawie orzekania i niezdolności do pracy (Dz. U. Nr 273 poz. 2711 ze zm.), jak i rozporządzenia Ministra Pracy o Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), ma to zasadnicze znaczenie.
Zgodnie bowiem z § 7 ust. 2 pierwszego z wyżej powołanych rozporządzeń, przy wyeliminowaniu omawianego błędu, lekarz orzecznik mógł orzec o niezgodności do pracy Pana X nawet w sytuacji ubiegania się przez niego wyłącznie o świadczenie rehabilitacyjne, co z kolei – stosownie do § 34 drugiego ze wskazanych rozporządzeń – obligowało ZUS do wydania decyzji odmawiającego prawa do świadczenia rehabilitacyjnego z jednoczesnym jednak poinformowaniem zainteresowanego o możliwości ubiegania się przez niego o rentę, co w sytuacji zgłoszenia wniosku o to świadczenie przed dniem, w którym decyzja odmowna stała się prawomocna oznaczało możliwość przyjęcia za datę jego złożenia daty zgłoszenia wniosku o świadczenie rehabilitacyjne, a w konsekwencji przyznanie Panu X prawa do renty już od dnia następnego po upływie czasu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne.
Renta za okres wsteczny – orzecznictwo
Należy podkreślić, że w orzecznictwie tak sądów powszechnych, jak i Sądu Najwyższego, utrwalone jest szeroko rozumiane pojęcie błędu w rozumieniu art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (m.in. wyrok SN z 4.12.2012 r., II UK 130/12).
Zaniechanie więc przez ZUS powyższych działań, a w konsekwencji złożenie przez Pana X wniosku rentowego dopiero po wydanym w jego sprawie orzeczeniu Sądu miały swoje źródło w pierwotnym błędzie orzeczniczym organu rentowego, co stanowi przewidziany w art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych błąd organu rentowego, skutkujący przyznaniem Panu X prawa do renty za wskazany okres wsteczny.
